BEBEK VE ÇOCUKLARDA İŞİTME KAYBI TEDAVİSİ

Yeni doğan her 1000 bebekten 1 ila 3'ünde görülen doğuştan gelen işitme kayıplarının özel ve kamu hastanelerinde uygulanan ''otoakustik emisyon testi'' ile kolayca tespit edilip tedavi edildiği, böylece konuşma bozuklukları, sosyal gelişme geriliği ve kavramsal gelişme geriliği gibi sorunların önüne geçildiği bildirildi.

''Bu test yaklaşık 4-8 dakika süren, çocukta ruhsal veya fiziksel açıdan sorun yaratmayan bir test. Yani anne ve babaların endişelenmesini gerektirecek bir test değil. Bebeğin ilk üç ayında bu test yapılıp erken teşhis konulduğu vakit, 6 aydan önce rehabilitasyona başlanabilirse, çocuğun zihin gelişimine oldukça faydası oluyor. Çünkü 6 aydan sonraya kalırsa, çocuğun beyni yeteri kadar seslerle uyarılmadığı için biraz geç kalınmış diyebiliriz. Bu nedenle bebek 6 aylık olmadan önce tedaviye veya rehabilitasyona başlanması önemli.''

Ailelerin fısıltıyla konuşup çocuklarının duyup duymadığını kontrol etme yoluna gitmeli ve 60 desibel gibi daha ileri işitme kayıpları için belki bu şekilde bulgu alınabilir. Yani 'Benim çocuğum seslendiğim zaman bakıyor' deyip de işitmesinde sorun olmadığı düşünülmemeli. Televizyonu yakından izleme, dalıp gitme, etrafla ilgisinin azalması gibi durumların takip edilmesi gerekiyor. Bunun için 'fısıltı' testi yeterli değil mutlaka işitme testleri yaptırılmalı

BEBEK;

• 0-4 ay arasında: Ani ve yüksek seslerde korkar. Ses gelen yöne göz ya da baş hareketleri ile dönebilir.
• 3-6 ay arasında: Değişik seslere ilgi gösterir. Çeşitli sesler çıkarmak için uğraşır. Tanıdığı kişilerin seslerini ayırt etmeye başlar.
• 6-12 ay arasında: Mırıldanmaya ve "anne" ve "baybay" gibi basit sözcükleri anlamaya başlar; basit komutları yerine getirebilir.
• 12-18 ay arasında: Mırıltılar sözcüklere dönüşmeye başlar. Yaklaşık 20 sözcük kullanabilir ve 50 sözcüğü anlayabilir.
• 2 yaşında: Yaklaşık 200-300 sözcükten oluşan dağarcığını kullanarak basit cümleler kurabilir. Kendisine kitap okunmasını ve resimli kitaplardaki nesneleri tanıyıp adlarını söylemekten hoşlanır.

REHABİLİTASYON SÜRECİ

İşitme kayıplarının rehabilitasyon sürecinde öncelikle işitme cihazlarının tercih edilir ve bu cihazlarla beyne giden sinirlerin tembelleşmesi engellenir.

''Daha sonra eğer ağır işitme kayıpları varsa koklear implant dediğimiz, halk arasında biyonik kulak olarak bilinen yöntemler de uygulanabiliyor. Tabii bunlar ileri tetkiklerden sonra karar verilecek uygulamalar. Öncelikli olarak işitme cihazlarıyla beynin seslere karşı duyarlılığının azalmasının önüne geçilmesi sağlanıyor. Mesela çocukta 5-6 yaşından sonra işitme kaybı olduğu anlaşılırsa o 5-6 yıl boyunca hiç ses duymayacağı için beynin o sesleri algılaması olmadığından dolayı daha sonra işitme cihazı uygulandığında konuşma yeteneğini kazanma ihtimali biraz düşük.''

Çocuklarda işitme gelişimi nasıldır?

Çocukların gelişiminde işitme çok önemli bir yere sahiptir. İşitme ile çocuk; sesleri tanımayı, sesleri taklit etmeyi öğrenir ve böylece dil gelişimini sağlar. İşitme, ayrıca çocuğun tehlike uyarılarını alabilmesini, iletişim kurmasını, sosyal becerilerini geliştirmesini ve kendisini yönlendirmesini sağlar.

İşitmenin, sadece beş duyudan biri olduğu düşünülmemeli, çocukların kişilik ve davranışlarının gelişiminde çok önemli bir role sahip olduğu unutulmamalıdır.

Çocuklarda işitme kaybı tanısının doğru şekilde konulmasının mümkün olmadığı zamanlarda, işitme kaybı olan çocukların öğrenme güçlüğü olduğu düşünülerek bakım evlerine konulduğu bilinmektedir. Oysa işitme kaybının zekâ ile ilgisi bulunmamaktadır. Ancak işitme kaybı, erken dönemde tanınmadığı ve tedavi edilmediği takdirde çocuğun gelişimi üzerinde ciddi olumsuz etkilere neden olabilir.

Çocuklarda görülen işitme sorunlarının sebepleri nelerdir?

Doğan her bin bebekten dördünde , değişik derecelerde kalıcı işitme kaybı görülmektedir. Yenidoğanlarda, travma ya da kalıtsal durumlar da dahil olmak üzere işitme kaybının birçok nedeni vardır. Kulak ve işitme sorunu, çocukluk çağında da ortaya çıkabilir. Orta kulak enfeksiyonu ve yüksek düzeyde gürültü, edinilmiş işitme kaybının en sık görülen nedenlerindendir.

Çocukların yaklaşık yarısı, orta kulakta enfeksiyon ve sıvı birikimi sorunu yaşarlar. Bunun sonucu olarak geçici ya da kalıcı işitme kaybı oluşabilir. Sık kulak hastalığı olan çocukların aralıklarla işitme güçlükleri yaşayacağı da unutulmamalıdır. Bir çocuğun öğrenme yeteneği ve davranışları, işitme sorunları nedeniyle özellikle okul çağının ilk yıllarında olumsuz şekilde etkilenebilir.

Çocuklarda işitme kaybının belirtileri nelerdir?

Çocuklarda, doğuştan ya da sonradan görülebilen işitme kaybının en önemli belirtilerinden biri, çocuğun kendini ifade güçlüğünden kaynaklanan sinirlilik halidir. Erişkin bir insan, işitme problemini ifade edebilirken çocuk, duymakta zorluk çektiğini ya da hiç işitmediğini ailesine ifade etmekte zorlanacaktır. Çocuk, ifade güçlüğünü; sinirli, huysuz ve hırçın davranışlar sergileyerek çevreye yansıtabilir. Bu durumda aile üyelerine önemli bir sorumluluk düşmektedir.

Uzmanlar, çocuklardaki işitme kaybı belirtilerini farklı yaş dönemine göre sınıflandırmaktadır. Buna göre;

• Doğumdan 6 aya kadar geçen dönemde, bebeğiniz yüksek sesli gürültülerde uyanmıyorsa, duyduğu sesleri taklit etmiyorsa ya da tepki vermiyorsa bir KBB uzmanına başvurmanız gerekmektedir.
• 6 ay-1 yaş aralığında ise çocuğun konuşma sesi çıkarmaması ya da tanıdık kişi ve eşyaları gösterememesi gibi belirtiler dikkate alınmalıdır.
• 1-2 yaş döneminde ise çocuğun çevreden gelen seslere ilgisiz olması, ilk seslenişte cevap vermemesi, yüksek sesle televizyon seyretmesi gibi ayrıntıları gözden kaçırmamak gerekir.

Çocuklarda İşitme kaybının erken teşhis neden önemlidir?

Ailenin bilinçli yaklaşımı, çocuklarındaki işitme probleminin bir an önce ortaya çıkarılmasında önemli bir etkendir. Teşhis, doktor muayenesi ve gerekiyorsa ileri teknolojinin sağladığı olanaklarla yapılan işitme testleriyle konulmaktadır. Ancak, çocukların işitme değerlendirmesi, yetişkin insanlarınkinden tamamen farklıdır. Hassas cihazlarla yapılan ölçümlerin dışında, genetik testlere de başvurulması gerekebilir. Bundan dolayı, başvurulan merkezin ileri teknolojik sistemlere ve işitme laboratuvarına sahip olması ve testlerin, uzman kişiler tarafından yapılması gerekmektedir.

İşitme duyumuz doğumda gelişmesini tamamlamıştır, dolayısıyla günümüzde yenidoğan bir bebekte dahi işitme kaybını belirlemek mümkündür. İşitme testinin en kısa sürede yapılması, özellikle ailede kalıtsal işitme kaybı olan kişiler varsa çok önemlidir. Bu nedenle, doğumda işitme kaybı olasılığı bulunan çocuklar için tarama programları da uygulanmaktadır. Araştırmalar, çok ağır işitme kayıpları dışında, işitme kaybı olan çocukların konuşma dili gelişiminin 6 aydan önce işitme cihazı kullanmaya başlanırsa normal işitmeye sahip çocuklar ile aynı düzeyde olduğunu göstermektedir.

Gürültünün çocukların işitme sağlığına olumsuz etkileri nelerdir?

Çocuklar zamanlarının çoğunu kalabalık gruplar halinde, sınıf ya da oyun alanlarında geçirirler. Uzun süre yüksek düzeyde gürültüye maruz kalmak sonradan kalıcı hale dönebilen geçici işitme kayıplarına neden olabilir. Bundan dolayı, çocuğun gürültüye maruz kaldığı süreyi azaltmak önemlidir. Aileler ve öğretmenler, uygun ve sağlıklı bir işitme ortamı oluşturabilmek için çocuğun bulunduğu çevrede gürültüyü azaltabilmek için her türlü çabayı göstermelidir.

İşitme cihazının çocuklar için faydaları nelerdir?

İşitme cihazları, işitme kaybı olan çocukların normal konuşma becerilerini geliştirmelerini, sosyal ve eğitim aktivitelerine arkadaşları ile eşit koşullarda katılabilmelerini sağlar.

İşitme kaybı olan kişiler genellikle konuşma ve gürültüyü ayırt etmekte zorlanırlar. Bu durum özellikle çocuklar için geçerlidir çünkü dil gelişimlerini henüz tamamlamadıkları için işitemedikleri "boşlukları" tahmin ederek doldurmaları çok daha güçtür. Dolayısıyla çocuklar gürültüyü baskılarken, konuşma ve benzeri önemli sesleri güçlendirmek üzere tasarlanmış modern işitme cihazlarından çok fazla yarar görürler. Eğer çocuğun her iki kulağında işitme kaybı varsa, iki işitme cihazı kullanılması gerekir. Her iki kulakta işitme cihazı olması çocuğun gürültülü ortamlarda konuşmayı anlamasını daha da kolaylaştıracaktır.